Powered by Smartsupp

Psychodeliki i ich potencjał w leczeniu chorób psychicznych


Czym są psychodeliki?

Psychodeliki to substancje psychoaktywne, które wywołują zmiany w świadomości, percepcji, wpływają na nastrój i poziom energii. To nie przypadek, że są klasyfikowane jako halucynogeny - psychodeliki mogą powodować u ludzi halucynacje, widzenie lub słyszenie rzeczy, które nie istnieją lub postrzeganie ich w zniekształcony sposób.

Wiele leków psychodelicznych ma naturalne pochodzenie - pochodzą z roślin i grzybów, z których niektóre były używane od tysięcy lat w tradycyjnych lub religijnych rytuałach. Istnieją również syntetyczne psychodeliki wytwarzane w laboratorium. Historia syntetycznych psychodelików rozpoczęła się w 1938 roku, kiedy Albert Hoffman zsyntetyzował substancję numer 25 z grupy pochodnych kwasu lizergowego (LSD-25) w laboratoriach firmy farmaceutycznej Sandoz. 

Psychodeliki osiągnęły największą popularność w latach 60. i na początku lat 70. ubiegłego wieku. Narkotyki takie jak LSD były częścią subkultury hipisowskiej w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie potencjałem leków psychodelicznych i dysocjacyjnych w leczeniu różnych problemów zdrowotnych, w tym uzależnień i zaburzeń psychicznych. 

Rodzaje psychodelików

Istnieją różne rodzaje psychodelików, przy czym podstawowy podział to psychodeliki naturalne i syntetyczne. 

Większość leków psychodelicznych można zaklasyfikować do jednej z tych trzech grup: 

  • tryptaminy (DMT, psilocybina)
  • fenetyloaminy (meskalina)
  • lizergamidy (LSD)

Najbardziej znane są bez wątpienia LSD, meskalina, psilocybina i DMT.

LSD

LSD (dietyloamid kwasu lizergowego) to półsyntetyczny narkotyk wytwarzany z substancji zawartej w sporyszu, pasożytniczym grzybie atakującym żyto, pszenicę i jęczmień. Synteza dietyloamidu kwasu lizergowego jest dość trudna, a tylko kilka dobrze wyposażonych laboratoriów na świecie zajmuje się tym przez doświadczonych chemików.


 


Meskalina

Meskalina to substancja psychoaktywna występująca w niektórych gatunkach kaktusów, takich jak kaktus San Pedro, meksykański pejotl i kaktus znany jako peruwiańska pochodnia. Wystające wierzchołki tych kaktusów są odcinane i żute lub przetwarzane na herbatę. Pierwotnie jest to naturalny narkotyk, ale meskalina może być również produkowana syntetycznie. 

Psilocybina

Psilocybina to substancja psychodeliczna występująca w różnych gatunkach grzybów (nazywanych "magicznymi grzybami"). Należy ona do grupy tryptamin. Psilocybina jest biologicznie nieaktywna sama w sobie, ale jest szybko przekształcana w organizmie w psylocynę, która ma działanie zmieniające umysł. Efekty te są podobne do LSD, meskaliny i DMT. 

DMT

DMT to substancja występująca naturalnie w wielu roślinach, z których prawdopodobnie najbardziej znaną jest ayahuasca (Banisteriopsis caapi). Substancja ta stała się popularna w latach 60. i została sklasyfikowana jako substancja kontrolowana w latach 70. ze względu na jej potencjał do nadużywania, potencjalnie niebezpieczne skutki i możliwe uzależnienie psychiczne. DMT jest również wytwarzane w niewielkich ilościach przez organizm ludzki (ssaków), głównie w szyszynce (część mezenchymy).

Jak działają psychodeliki?

Większość psychodelików, w tym LSD, meskalina, psylocybina i DMT, wpływa na układ serotoninowy w mózgu. Terapeutyczne działanie tych substancji, zgodnie z dotychczasowymi badaniami, opiera się przede wszystkim na ich działaniu na receptor serotoninowy 5HT2A oraz, w mniejszym stopniu, na receptory 5HT1A i 5HT2C. Psychodeliki są zatem również określane jako halucynogeny serotoninergiczne. 

Receptory serotoninowe 5-HT znajdują się w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Receptory te pośredniczą w emocjach i nastroju, lęku, agresji, poznaniu, seksie, uczeniu się, pamięci, apetycie i innych procesach biologicznych, neurologicznych i neuropsychiatrycznych.

Substancje działające na receptory 5HT2A zwiększają również uwalnianie glutaminianu, wpływając w ten sposób na ciało migdałowate, hipokamp i korę przedczołową. Te trzy struktury mózgu odgrywają kluczową rolę w przetwarzaniu emocji, uczeniu się i zapamiętywaniu. Modulacja lub aktywacja tych obszarów może wpływać na nasze reakcje na stresujące sytuacje. Zwiększenie poziomu glutaminianu w tych obszarach mózgu stymuluje syntezę neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), poprawiając w ten sposób neuroplastyczność mózgu. BDNF to białko, które zapewnia funkcjonalność istniejących komórek mózgowych i produkcję nowych. 

Efekty działania psychodelików

Intensywność i natura efektów działania leków psychodelicznych może być trudna do przewidzenia i zależy od wielu czynników. Obejmują one ilość spożytej substancji i jej moc (stężenie i siłę), środowisko, wiek, płeć, wrażliwość, nastrój, oczekiwania i sposób myślenia danej osoby.

Wiemy, że psychodeliki mogą wywoływać

  • zmiany w percepcji sensorycznej (zwłaszcza wizualnej)
  • zmiany w procesach poznawczych 
    • introspekcję
    • samoświadomość
    • doświadczenia mistyczne
    • zmiany w upływie czasu
  • zmiany nastroju 
    • błogi stan
    • euforia
    • radość
    • strach

Ludzie odczuwają silne emocje, od intensywnego szczęścia po strach, niepokój i dezorientację, niektórzy widzą żywe kolory, kształty i doświadczają żywych wspomnień. 

Psychodeliki niosą ze sobą ryzyko niekorzystnych skutków zdrowotnych, takich jak bóle głowy, nudności lub zmiany rytmu serca. Może również wystąpić doświadczenie psychodeliczne zwane "złą podróżą", charakteryzujące się przejściowym lękiem i objawami psychotycznymi, dezorientacją, dysocjacją i depersonalizacją. 

Nielegalnie produkowane lub przetwarzane narkotyki mogą być zanieczyszczone fentanylem lub innymi niebezpiecznymi substancjami, które powodują poważne problemy zdrowotne, a w skrajnych przypadkach śmierć.

Osoby zażywające narkotyki mogą mieć zaburzone procesy myślowe i percepcję, co często wiąże się z nietypowymi lub niebezpiecznymi zachowaniami i urazami, które mogą wystąpić pod wpływem psychodelików.


 


Psychodeliki jako narzędzie terapeutyczne 

W niektórych kulturach ziołowe psychodeliki były używane przez setki lub tysiące lat do holistycznego uzdrawiania. Zainteresowały one psychologów i psychiatrów w latach 50. ubiegłego wieku. W tym czasie niektórzy uważali, że mogą one "służyć jako nowe narzędzie do skrócenia psychoterapii". Metaanaliza 19 badań nad psychodelikami w leczeniu zaburzeń nastroju opublikowanych w latach 1949-1973 wykazała, że 79% pacjentów wykazało "klinicznie uznaną poprawę" po leczeniu. 

Jednak na początku lat 70. leki psychodeliczne zostały zakazane ze względu na presję polityczną, a także z powodu obaw o ich potencjalne niebezpieczeństwa i niekontrolowane stosowanie. Zasady związane z ich produkcją, obsługą i stosowaniem zostały zaostrzone, a główne programy naukowe zostały ograniczone.

Od początku lat 90. badania zaczęto wznawiać, a popularność psychodelików od tego czasu stale rośnie. 

Znaczenie psychodelików i ich zastosowanie w terapii 

Na całym świecie rośnie liczba osób cierpiących na zaburzenia nastroju i lękowe. Zwłaszcza na Zachodzie stosowanie leków psychodelicznych jako narzędzia terapeutycznego cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Konwencjonalne leki psychotyczne i antydepresanty nie zawsze są idealnym rozwiązaniem ze względu na nieprzyjemne skutki uboczne. 

Naturalne alternatywy terapeutyczne, takie jak leki psychodeliczne, mogą w przyszłości stanowić skuteczną alternatywę dla leków. Wydaje się, że DMT, LSD i psylocybina mogą być pomocne w:

  • stanach lękowych
  • zaburzeniach nastroju
  • zaburzeniach neurodegeneracyjnych
  • problemach spowodowanych używaniem alkoholu i tytoniu

Psychodeliki charakteryzują się bardzo niskim ryzykiem uzależnienia, niskim prawdopodobieństwem wystąpienia deficytów neurologicznych i brakiem powiązanych trwałych problemów fizjologicznych lub psychologicznych w trakcie lub po użyciu. Oprócz tych cech, psychodeliki mają zwykle znikome skutki uboczne w porównaniu do powszechnie przepisywanych leków przeciwdepresyjnych i działają szybciej niż powszechnie przepisywane leki przeciwdepresyjne (których działanie może trwać kilka tygodni). Mogą one wywoływać pozytywne, długotrwałe efekty już po jednej dawce/sesji terapeutycznej. 

Jak przebiega "leczenie" psychodeliczne?

Proces terapii psychodelicznej różni się od terapii konwencjonalnymi lekami psychiatrycznymi. Podczas gdy konwencjonalne leki są zwykle przyjmowane bez nadzoru, w terapii psychodelicznej lek jest podawany podczas sesji terapeutycznej. Terapeuci wcześniej przygotowują pacjenta do doświadczenia, a następnie pomagają mu zintegrować wiedzę z tego doświadczenia. Po spożyciu narkotyku pacjent nosi okulary i słucha muzyki, aby pomóc mu skupić się na psychodelicznym doświadczeniu. Terapeuta interweniuje (przerywa terapię) tylko wtedy, gdy wystąpią skutki uboczne, takie jak niepokój lub dezorientacja.

Psilocybina w terapii

Psilocybina jest obecnie najczęściej badanym lekiem psychodelicznym, a wiele badań potwierdza, że jest obiecującym dodatkiem do psychoterapii w leczeniu bólu i stanów zapalnych, lęku, klasterowych bólów głowy i innych zaburzeń, takich jak:

  • duże zaburzenie depresyjne
  • zespół stresu pourazowego
  • zaburzenie lękowe uogólnione
  • zaburzenie obsesyjno-kompulsywne
  • ciężka depresja egzystencjalna

W badaniu klinicznym opublikowanym w 2016 roku przeanalizowano działanie psilocybiny u 51 pacjentów, u których zdiagnozowano zagrażającego życiu raka, a jednocześnie u pacjentów tych występowały objawy depresji i/lub lęku. Sami uczestnicy, personel i obserwatorzy społeczni oceniali nastrój, postawy i zachowanie podczas całego badania. Wysokie dawki psilocybiny skutkowały znacznym spadkiem ocenianych wskaźników obniżonego nastroju i lęku oraz wzrostem wskaźników jakości życia, sensu życia i optymizmu, a także spadkiem lęku przed śmiercią. Po sześciu miesiącach obserwacji zmiany te utrzymywały się, a około 80% uczestników nadal wykazywało klinicznie istotne obniżenie obniżonego nastroju i lęku.

DMT (ayahuasca) i wpływ na depresję

Psychodeliki tryptaminowe, takie jak DMT (a zatem 5-MeO-DMT) i psylocybina, mają bardzo podobną strukturę chemiczną do serotoniny. Niektóre badania sugerują, że endogenne DMT ma działanie przeciwlękowe i może wywoływać spokojny i zrelaksowany stan psychiczny poprzez interakcję z receptorami amin śladowych.

Przeciwdepresyjne i przeciwlękowe właściwości DMT zostały opisane w otwartym badaniu z udziałem hospitalizowanych pacjentów z aktualnym epizodem depresyjnym. W badaniu oceniano wpływ pojedynczej dawki ayahuasca (halucynogennego napoju z południowoamerykańskich roślin zawierających DMT). Uzyskane pomiary wykazały statystycznie istotne zmniejszenie wyników depresyjnych po podaniu ayahuasca. Inne kontrolowane badania również potwierdziły potencjał ayahuaski w leczeniu depresji, stanów lękowych, epizodów paniki i poczucia beznadziei. Oprócz leczenia zaburzeń nastroju i lękowych, ayahuasca może mieć również potencjał w leczeniu uzależnienia od substancji i zapobieganiu nawrotom. 

Jednak niektóre badania przeprowadzone w przeszłości sugerowały również, że endogenne DMT jest "schizotoksyną", tj. może odgrywać rolę w rozwoju psychozy i schizofrenii. Nie zostało to jednak jeszcze ostatecznie potwierdzone (lub obalone). 

Kontrowersje wokół LSD

LSD i jego wpływ na zmiany zachowania i osobowości oraz spadek objawów psychiatrycznych w różnych chorobach jest przedmiotem badań od lat 50-tych XX wieku. Substancja ta była stosowana w leczeniu lęku, depresji, chorób psychosomatycznych i uzależnień. Jednak większość badań nie została przeprowadzona zgodnie z obecnymi standardami i minęło kilka dekad, zanim zainteresowanie zastosowaniem LSD w psychiatrii zostało wznowione. Dotychczasowe dowody sugerują, że LSD osiąga najlepsze wyniki w leczeniu alkoholizmu. Konieczne są dalsze badania w celu potwierdzenia efektów i oceny potencjalnego ryzyka.

LSD pozostaje jedną z najbardziej stygmatyzowanych i prawnie ograniczonych substancji wśród substancji psychoaktywnych. Zgodnie z Konwencją ONZ, nadal znajduje się na liście nielegalnych i najściślej regulowanych substancji psychotropowych, co ogranicza jego zastosowanie w badaniach i komplikuje jego wykorzystanie jako narzędzia terapeutycznego w medycynie. 


 


Wnioski

Narkotyki psychodeliczne mają znaczny potencjał w leczeniu niektórych zaburzeń psychicznych i uzależnień, zgodnie z istniejącymi badaniami i dostępnymi informacjami, ale nie oznacza to, że są one pozbawione ryzyka. Aby w pełni zintegrować je z nowoczesną opieką zdrowotną, muszą one stawić czoła różnym wyzwaniom i ograniczeniom. Nie obędzie się bez dalszych badań i prób klinicznych, ale także zmian legislacyjnych umożliwiających legalne i bezpieczne stosowanie terapeutyczne tych substancji. Konieczne jest opracowanie procedur terapeutycznych, rozwiązanie kwestii etycznych i opcji finansowania, aby terapia była dostępna dla wszystkich, którzy jej potrzebują i dla których jest odpowiednia. Jest jednak bardzo prawdopodobne, że ta forma terapii stanie się bardziej powszechna.

Dopóki tak się nie stanie, nie pozostaje nic innego, jak zająć się zaburzeniami psychicznymi przy użyciu klasycznych metod farmakoterapii i psychoterapii. Możliwe jest również znalezienie specjalistycznych klinik, które stosują psychodeliki w leczeniu chorób psychicznych. W Czechach taką placówką jest Psyon, która koncentruje się na psychoterapii wspomaganej ketaminą.

Jeśli nie ufasz substancjom o działaniu psychotropowym, możesz wypróbować CBD (kannabidiol), naturalny i legalny kannabinoid z konopi indyjskich, który nie wpływa na świadomość i percepcję. Kilka badań potwierdziło już, że CBD może pomóc regulować nastrój i łagodzić objawy lęku i depresji. Szczególnie popularne są olejki i krople CBD, kapsułki i pianki vape CBD.

 

Źródła:

 

 

Autor: Canatura

Fot.: Shutterstock

"Wszystkie informacje podane na niniejszej stronie internetowej, jak również informacje, które są przekazywane za pośrednictwem tej strony, służą wyłącznie do celów edukacyjnych. Żadna z przedstawianych tu informacji nie służy jako zamiennik diagnozy lekarskiej i takiej informacji nie należy uważać za poradę lekarską czy zalecane leczenie. Niniejsza strona internetowa nie wspiera, nie zatwierdza ani też nie broni dozwolonego i zabronionego stosowania substancji psychoaktywnych oraz psychotropowych, ani też wykonywania innych nielegalnych działań. Dodatkowe informacje można znaleźć w naszym Oświadczeniu o odpowiedzialności.“